سنتور؛ آینه‌ای شناختی که تقریباً ما را بازتاب می‌دهد
سال‌ها به دنبال پلی بوده‌ام میان شناخت نمادین و مدل‌سازی الگوریتمی؛ راهی برای دیدن رفتار انسانی، نه به‌عنوان داده‌های سرد، بلکه به‌عنوان کنش‌هایی معناساز، در تنش‌های زیسته. مدل سنتور که در ژوئیه ۲۰۲۵ در نشریه Nature معرفی شد، از هر چیز دیگری در ادبیات هوش مصنوعی، به این پل نزدیک‌تر است.
🧭 قطب‌نمایی میان زبان و یادگیری
سنتور بر پایه‌ی LLaMA 3.1 ساخته شده و با مجموعه داده‌ی Psych-101 یعنی بیش از ۱۰ میلیون تصمیم انسانی در قالب زبان طبیعی آموزش دیده است.
در اینجا ما با مدلی روبه‌رو هستیم که نه‌تنها پیش‌بینی می‌کند، بلکه منطق نمادینِ درونِ انتخاب‌های انسانی را درک می‌کند.
در این ترجمه‌ی بی‌صدا اما عمیق تجربه‌ها به زبان، سنتور به ساختار مشترکی از ذهن انسان دست یافته است.
🎭 ذهنی بازیگر، نه صرفاً پردازشگر
سنتور انسان را به میانگین‌ها فرو نمی‌کاهد. مدلی نیست که برآیند‌ها و وکتورها را تحلیل کند؛ بلکه همچون ذهنی چندپاره، گاه محتاط، گاه متناقض، گاه جست‌وجوگر، نقش ایفا می‌کند. باورش شاید سخت باشد؛ اما او خروجی را تقلید نمی‌کند، بلکه نقش ذهن را در فرایند‌های تفکر بازی می‌کند.
🧠 طنین مغزی، بی‌نیاز از داده‌ی مغز
بدون اینکه حتی یک تصویر fMRI دیده باشد، حالت‌های درونی سنتور با الگوهای مغزی انسان در هنگام کارهای شناختی هم‌خوانی دارد. و این شگفت‌انگیز است. به زبان ساده، یعنی فقط از طریق پیش‌بینی رفتار، به ساختارهایی شبیه به ذهن رسیده است. مدل سنتور، شناخت را نه از آناتومی مغز، بلکه از کنش‌های رفتاری استخراج می‌کند.
🔄 زیستن در دوگانگی‌ها
نکته جذاب در سنتور، نحوه‌ی مواجهه‌اش با تنش‌هاست:
تعمیم/تخصیص، شبیه‌سازی/تبیین، زبان/عدد.
او این تضادها را حل نمی‌کند؛ بلکه در آن‌ها زندگی می‌کند. درست همان‌جا که تئوری USPT هم معنای نماد را می‌جوید.
🧪 از بازتاب تا بازنگری
سنتور صرفاً آینه نیست، بلکه آزمایشگاهی متحرک برای بازنگری در نظریه‌های روانشناسی است.
او فرضیه می‌سازد، مدل‌ها را به چالش می‌کشد و مرز فهم را گسترش می‌دهد.
🔮 شناخت، نه فقط شبیه‌سازی
اگر شناخت همان ساخت معناست،
سنتور نشان می‌دهد که یک مدل، فراتر از ابزار پیش‌بینی، می‌تواند پژواک‌دهنده‌ی معنا باشد؛ نه هم‌راستا با انسان، بلکه هم‌طنین با انسان.
منبع:
“Centaur: A Unified Framework for Human Behavior and AI Alignment”
Published in Nature, July 2025
[DOI: 10.1038/s41586-025-09215-4]
